Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, “Kültürel hafıza söyleşileri” kapsamında “Askeri Garnizonlardan Kutsal Alanlara: Zerzevan Kalesi ve Roma’nın Gizemli İnançları” başlıklı bir söyleşi düzenledi.

Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığına bağlı Cemilpaşa Konağı Kent Müzesi’nde “Kültürel hafıza çalışmaları” kapsamında yapılan söyleşilerin sonuncusunun konusu Zerzevan Kalesi oldu. Arkeolog Doktorant Şıvan Ayus ile Arkeolog Doktorant Fatma Durma’nın katıldığı “Askeri Garnizonlardan Kutsal Alanlara: Zerzevan Kalesi ve Roma’nın Gizemli İnançları” konulu söyleşide, Zerzevan Kalesi’nin askeri, sosyal ve inanç yapısına ilişkin kapsamlı bilgiler paylaşıldı.

‘Kazılarda metal ve cam eşyalar bulundu’

Çok sayıda kişinin katıldığı söyleşide Arkeolog Doktorant Durma, Zerzevan Kalesi’nin yeri, konumu ve tarihçesi üzerine bilgilendirme yaptı. Durma, 2014 yılından itibaren yapılan kazılar sonucunda bulunan kalıntılardan hareketle Zerzevan Kalesi’nin askeri garnizon olmanın yanı sıra sosyal yaşamın devam ettiği ve pagan inancına ait tapınak olduğunu söyledi. Kazılarda bulunan kadın ve çocuklara ait takı ve benzeri eşyaların Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nde sergilendiğini belirten Durma, “Askeri değil sivil yaşamda kullanılan metal ve cam eşyalar bulundu” dedi. 

Arkeolog Fatma Durna, Zerzevan kazılarında erken dönem Hristiyanlık döneminde yapılmış büyük kiliseden söz ederek, şunları söyledi: “Burası önce askeri ya da üst düzey yöneticilere ait olduğu düşünülen 3 kişiye ait bir mezar yeriydi. Haç motifleri, nişler ve iki tarafı traşlanmış, ayine hazırlanmış, Aramice İncil’den bir pasaj olduğu düşünülen yazıt bulundu.” 

‘22 Mithras tapınağı var’

Arkeolog Doktorant Şıvan Ayus da Roma’nın erken dönem paganizm inancına değinerek, buranın Mithras tapınağı olan açık hava tapınma merkezinin ayin alanı haline getirilmiş olduğunu belirtti. Dünya üzerinde Suriye’den Londra’ya kadar uzanan 22 Mithras tapınağının bulunduğunu, Türkiye’de iki Mithras tapınağının olduğunu söyledi. 2016’da yapılan kazı çalışmalarında yeraltı yapısının ortaya çıktığını ve 2017’de ana mekânın ortaya çıktığını söyleyen Ayus, “Farklı mekanlar açığa çıktıkça her bir parça puzzle’ı tamamlamış oluyor. Kazıların henüz yüzde 1’i yapıldı ve yüz yıl daha bu kazılar devam edecek” dedi. 

‘Zerzevan UNESCO’nun geçici listesine girdi’

Ayus, Zerzevan Kalesi’nin 2020’den sonra UNESCO’nun geçici listesine girdiğini, kalıcı listeye dahil edilmesi için de ön incelemelerin yapıldığını ifade etti. Kazıya ilk başladıklarında kazı alanına ulaşmanın çok meşakkatli olduğunu söyleyen Ayus, yazın 58 derecede zor koşullarda çalışmalarına rağmen 3 bin yıl öncesine ait bir şeyleri ortaya çıkartmanın mutluluğunu yaşadıklarını aktardı. 

Söyleşi, soru-cevap şeklinde sona erdi.