Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê û Baroya Amedê, ji bo jinên rastî şîdetê tên piştgiriya şêwirmendiyê û hiqûqî bigirin, protokolek îmze kirin. Di çarçoveya vê protokolê de, di nava 5 mehan de 733 jinan serî li alîkariya hiqûqî dan.

Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê, xebatên xwe yên li dijî şîdeta li ser jinan didomîne. Yek ji gavên herî girîng ên Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê di vî warî de, Protokola Hevkariyê ya "Werçerxana Alîkariya Hiqûqî ji Jinan re û Xizmeta Perwerdehiyê ji Bo Xebatkarên Şaredariyê re" bû ku di navbera wan û Navenda Mafên Jinan a Baroya Amedê de hat îmzekirin.

733 jinan serlêdan kirin

Parêzer Cansel Talay, Nûnera Demî ya Navenda Mafên Jinan a Baroya Amedê, raporek li ser serlêdanên piştgiriya hiqûqî amade kir. Li gorî raporê, di navbera 1ê Îlona 2024 û 28ê Sibata 2025an de, 733 jinan serî li Yekîneya Alîkariya Hiqûqî ya Baroya Amedê dan.

Cureya şîdetê ya ku jinan herî zêde pê ragihandine, şîdeta psîkolojîk bû. Ev cureya şîdetê bi 570 serlêdanan ji sedî 25,82ê hemû serlêdanan pêk anî. Şîdeta psîkolojîk, bi 486 serlêdanan û rêjeya ji sedî 22,01 şîdeta aborî şopand, dema ku hejmara serlêdanên ji ber şîdeta fîzîkî 442 bû û ji sedî 20,02ê tevahiya serlêdanan pêk anî.

Mobbing (zexta psîkolojîk û cudakarî) ya ku jinan li cîhê kar rastî wê hatin, bi 201 serlêdanan û rêjeya ji sedî 9,1 di raporê de cih girt, dema ku di çarçoveya dozên şîdeta dîjîtal a ku di salên dawî de zêde bûne, 149 jinan (ji sedî 6,75) serî li alîkariya hiqûqî dan. Şîdeta zayendî, bi 137 serlêdanan û rêjeya ji sedî 6,2, wekî yek ji cureyên şîdetê yên herî kêm hatine ragihandin lê dibe sedema trawmayên herî giran hat tomarkirin. Ji bilî van, 93 jinan (ji sedî 4,21) bêyî ku şîdeta ku tê de jiyan diyarî kategoriyekê bikin serlêdan kirin, dema ku 130 jinan (ji sedî 5,89) tercîh kirin ku cureya şîdeta ku rastî wê hatine diyar nekin.

Jinan ragihandin ku rastî zêdetirî yek cureyê şîdetê hatine

Rapora analîzên daneyên çaryeka 2. ya sala 2025an, ku di çarçoveya protokolê de li ser bingeha serlêdanên jinan hat amadekirin û 1ê Adarê heta 23ê Hezîrana 2025an digire, awayên şîdetê yên ku jin pê re rû bi rû ne, daxwazên piştgiriya hiqûqî û meylên giştî yên serlêdanan eşkere kir. Li gorî raporê, di vê heyama navborî de bi giştî 388 jinan serlêdan kirin. 255 ji van serlêdanan hatin qebûlkirin û doz hatin vekirin. Piraniya jinên serlêder rastî zêdetirî yek cureyê şîdetê hatin, û cureya şîdetê ya herî berbelav şîdeta psîkolojîk bû. Rêjeya şîdeta psîkolojîk ji sedî 26,26 hat tomarkirin, ev reqam ji sedî 23,03 bi şîdeta aborî û ji sedî 20,30 bi şîdeta fîzîkî hat şopandin. Mobbing, şîdeta zayendî û dîjîtal jî di nav mijarên din ên serlêdanan de cih girtin.

Herî zêde serlêdan ji bo dozên cihêbûnê û dozên pêvegirê bûn

Dema li daxwazên piştgiriya hiqûqî tê nihêrtin, herî zêde serlêdan ji bo dozên cihêbûnê û dozên pêvegirê hatin kirin. Rêjeya serlêdanên di vî warî de gihîşte ji sedî 49,69. Ev yek ji sedî 20,13 bi mezaxtiyan û ji sedî 16,98 bi dozên welayetê hat şopandin. Serlêdanên di çarçoveya Qanûna Hejmar 6284 de ji sedî 5,5 pêk hatin.

Di raporê de hat destnîşankirin ku jin di peydakirina mafên xwe de biryardar in lê pêvajoyên gihîştina edaletê bi zehmetiyên aborî ve sînordar dimînin. Ji ber vê yekê, hat bal kişandin ku pêdivî ye ku xizmetên alîkariya hiqûqî bên xurtkirin.

Pêşniyarên di raporê de

Di raporê de, di nav pêşniyarên Navenda Mafên Jinan a Baroya Amedê de, zêdekirina perwerdehiyên ji bo têkoşîna li dijî şîdeta psîkolojîk û aborî, bêtir agahdarkirina jinan li ser mafên wan di çarçoveya Qanûna Hejmar 6284 de, û damezrandina xetên şêwirmendiyê yên têkildarî mobbing û şîdeta dîjîtal cih girtin. Her weha hat gotin ku pêdivî ye ji jinên di pêvajoya cihêbûnê de ne re piştgiriya parêzeriya belaş were pêşkêş kirin û mekanîzmayên piştgiriya civakî bên berbelavkirin.

Di raporê de hat bal kişandin ku ji bo pêşxistina xizmetên berfireh ên ku dikarin bersivê bidin hewcedariyên pirr-alî yên jinan, pêdivî bi hevkariya zêdetir bi şaredariyan re heye, û hat pêşniyar kirin ku stargehên jinan, navendên piştgiriya psîkolojîk û yekîneyên şêwirmendiya hiqûqî bi navendên mafên jinan ên baroyan re bi hevrêzî bixebitin.